- Можеш ли да ме цитираш? Сè што кажувам е во ред“, рече Естонецот Рихо Терас на почетокот од краткото предавање пред група хрватски новинари во Брисел. Тој е гласен, директен, не се грижи премногу за тоа што зборува.
- Дали сето ова што го кажав ќе налути некој од моите колеги? Веројатно да, рече тој откако го заврши својот говор.
Терас е поранешен генерал, не било каков генерал - од 2011 до 2018 година беше командант на Естонските одбранбени сили, по што ја смени својата воена кариера во политичка и отиде во Европскиот парламент.
Неговиот фокус на интерес сè уште остана на одбраната и од првата до последната минута тој повтори колку е важно ЕУ да го зајакне својот воен потенцијал. Значи колку чини - чини.
- Се соочуваме со егзистенцијална закана. Путин сака свет без пактот НАТО и без Европската унија, и во одреден момент ќе се обиде да го оствари тоа, вели тој.
Ставот на Европа во однос на одбраната го иритираше со децении, што тој воопшто не го крие.
- Знаете како изгледаше еден состанок во Европската агенција за одбрана на кој присуствував во средината на 2000-тите? Буквално заспав. Да не рчеше Британецот до мене, немаше да се разбудам. Тогаш никој не размислуваше за одбраната, иако веќе го имавме првиот повик за будење во 2008 година, вели тој.
„Доаѓањето на Трамп нè разбуди“
- Таа година, Русија ја нападна Грузија, но никој не се поколеба. Потоа, во 2014 година, Москва го анектираше Крим, а источна Украина беше нападната од силни воени сили. Повторно, тоа никого не го потресе. Конечно, во 2022 година, Путин започна целосна војна против Украина, а тоа ни нас не нè загрижи. Само повторното доаѓање на Доналд Трамп во Белата куќа конечно ја разбуди Европа, која досега беше навикната САД да се грижат за нејзината безбедност. Трамп ни рече да се разбудиме. И го направивме тоа, но 20 години предоцна, вели Терас.
Кога ја посочува Русија како закана, Терас се повикува и на познатиот говор на Путин од Минхен во 2007 година, кога рускиот претседател остро го критикуваше глобалниот поредок и рече дека проширувањето на НАТО кон исток го гледа како закана.
- Путин веќе во тоа време посочи дека сака да го откаже проширувањето на НАТО од 1999 година па наваму, вели тој и додава дека ЕУ драстично ги намалувала средствата за одбрана цело време. И така дојдовме до фактот дека денес Унијата е коматозна пациентка на која ѝ требаат пари за да ги троши на војската. Некои земји не веруваа дека тоа е потребно, Естонија веруваше. Од 2008 година трошиме повеќе од 2 проценти од БДП за одбрана, но дури и 100 проценти не би ни биле доволни. Ние сме мала земја, зависна од сојузи кога станува збор за одбраната, и затоа НАТО и ЕУ се клучни за нас.
Според него, ситуацијата во Европа сега е кристално јасна.
„Украина се бори за сите“
- Украина се бори за сите нас. Во моментот кога Киев ќе престане да се бори, Русија ќе го зајакне своето производство на оружје и воените капацитети, а Европа мора да одговори. Во спротивно, во рок од 3 до 5 години, Русија ќе тестира дали НАТО и неговиот Член 5 се валидни или не. Ова значи дека Европа повеќе нема време да се подготви, практично веќе сме во минус. Ако сакаме да се одбраниме, треба веќе да ги зголемиме средствата за одбрана на три до пет проценти од БДП, во зависност од земјата-членка. И дали знаете колку издвојуваат некои членки на ЕУ денес? Австрија 0,8 проценти, а Ирска 0,2 проценти од БДП!
Терас ја гледа програмата „РеАрм Европа“, која шефицата на ЕК Урсула фон дер Лајен бомбастично ја најави во март оваа година, за време на која се дискутираше за стотици милијарди евра инвестиции во одбраната, како добар прв чекор, но недоволен.
- РеАрм е само можност земјите-членки да земат заем и да купат оружје, но не мора да го прават тоа ако не сакаат. Само 15 од 27-те држави изјавија дека се заинтересирани за тоа. Значи, нема нови пари, само нови кредити. И плус, ако ќе ги трошиме тие пари, треба да ги трошиме мудро, а не да купуваме седум различни тенкови и 30 видови пешадиски борбени возила. Ни требаат европски програми за оружје, но и инвестиции во мали компании и приватниот сектор. Украина ни покажа дека некои од најдобрите решенија, тие револуционерни оружја, доаѓаат како иницијатива на помали актери, заклучи тој.
Извор: Јутарњи
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
