Нашето правосудство има доверба во јавноста од 2-3% и обвиниотели судии кои се посочени за криминал а се штитат меѓу себе, како општо познатото заташкување на кривична пријава против обвинителите од СЈО. кои проневериле милион евра кои незаконски си ги поделиле меѓу себе, а гонат други.
И, тие наши обвинители и судии, бараат плати по износ во евра како судиите во Германија, Шведска или Италија. Тоа го бараат, а што испрачуваат - статистичка грешка со 2-3% доверба.
Европјаните имаат правосуден систем кој е сушта спротивност на нашиот. Таму, според Евробарометар, 52% од граѓаните на ЕУ го оценуваат правосудниот систем во нивната земја - во однос на независноста на судовите и судиите - како добар (11% велат дека е „многу добар“, а 41% дека е „прилично добар“), додека 37% велат дека е (прилично или многу) лош.
Овие резултати останаа стабилни во споредба со јануари 2023 година.
Од сите испитаници, 40% велат дека статусот и позицијата на судиите што доволно ја гарантираат нивната независност објаснува зошто ја оценуваат независноста на нивниот правосуден систем како добра.
31% од сите испитаници се повикуваат на отсуство на мешање или притисок од економски или други специфични интереси, а 31% од сите испитаници на отсуство на мешање или притисок од владата и политичарите како причина за да го објаснат својот позитивен рејтинг.
Од сите испитаници, 28% велат дека мешањето или притисокот од владата и политичарите објаснува зошто го оценуваат нивото на независност на нивниот правосуден систем како лошо, во споредба со 26% од сите испитаници кои го велат истото за мешањето или притисокот од економски или други специфични интереси, и 22% од сите испитаници кои го велат ова за статусот и позицијата на судиите, што не ја гарантира доволно нивната независност.
Клучни наоди
Врз основа на неодамнешните анкети на Евробарометар, 52-54% од граѓаните на ЕУ ја оцениле независноста на нивниот национален правосуден систем како „многу добра“ или „прилично добра“ од почетокот на 2024 година, а резултатите остануваат стабилни од јануари 2024 година. Оваа бројка често се користи како показател за јавната доверба во судството, бидејќи перцепираната независност и довербата се во голема корелација.
Клучните наоди од податоците вклучуваат:
Општа перцепција: 54% од граѓаните на ЕУ генерално имаат позитивен став за независноста на нивното национално судство, додека 36% имаат негативен став.
Варијации во земјите: Постојат значителни разлики во перцепцијата меѓу земјите-членки. Во некои земји како Данска, Финска и Австрија, над 80% од испитаниците ја оцениле независноста на нивниот правосуден систем како добра. Спротивно на тоа, оваа бројка била многу пониска во други, како што се Хрватска и Бугарија.
Причини за доверба: Граѓаните кои му веруваат на својот правосуден систем најчесто го наведуваат статусот и позицијата на судиите како доволно гарантирани за нивната независност. Оние на кои им недостасува доверба често укажуваат на перцепирано мешање или притисок од владата и политичарите.
Споредба со други институции: Во просек, на националното судство му се верува повеќе отколку на националните парламенти и влади во повеќето земји од ЕУ. Сепак, довербата во полицијата (70% во просек) е многу поголема отколку во судството.
Доверба во бизнисот: Слично на тоа, околу 50% од компаниите во ЕУ ја оценуваат независноста на нивните национални правосудни системи како добра.
Така е во Европа, и затоа имаат европски плати кои не се нешто поголеми од нашиоте обвинители и особено судии сметано нан стандардот и локалните, национални плати на населението.
- Дали ситуација кога државен (јавен) обвинител штити 10 обвиниели од СЈО од истарга и ја урива кривичната пријава против нив па дури суспендира двајца обвинители од Вишото обвинителство кои работат на таа кривична пријава со намера да се отвори истрага и им дава на нив кривични пријави по што јавно бара од судот да се процесуираат - е мешање на владата и политиката во обвинителството и судството?!
- Дали изјавите на тие обвинители од СЈО дека уставното обвинителство и судство е корумпирано и нестручно па затоа тие мора да постојат и да исправаат туѓи грешки и намери е мешање на политиката и власта во правосуството.
- Дали тоа што од 100 кривични пријави поднесени фантастични 97% нашето судство ги пресудило како вина, а европскиот просек на обвинети во однос на осудени за вина е до 60%. Кај нас кој е од обвинет е автоматски и осуден. Дали и тоа е мешање на политиката и власта во правосудтсвото?
- Дали постои суд во ЕУ кој суди според незаконски стекнати телефонски разговори за кои нема оригинални снимки, а нема ни вештачење кое би потврдило автентичност и после тоа луѓе одат во затвор и трпат јавна стиматизација и дехуманизација во соработка со портали и “невладини“ организации... Да, тоа е мешање на политиката и власта (тогашна) во судството. Таа власт создаде вакво обвинителство и судство и до ден денес го контролиора бидејќи знае и има трага кому дала пари, кому функција а кому замижала дело и задолжила судии и обвинители довека да работат за (таа) власт.
Што е корупција на судии ( и обвинители) според Европа:
Судска корупција се јавува кога судиите или другите судски службеници ја злоупотребуваат својата власт за приватни интереси или лична корист, поткопувајќи го владеењето на правото и правото на фер судење. Ова може да има многу форми, од индивидуално поткупување до системско политичко мешање.
Форми и примери на судска корупција, дефинирано од експертите
Судската корупција се манифестира на различни начини:
Поткуп: Судиите, судските службеници или адвокатите прифаќаат поткуп во замена за поволни пресуди, побрза услуга, губење докази или досиеја или друг преференцијален третман.
Политичко мешање: Моќни владини службеници или политички актери се мешаат во судските постапки или судските назначувања за да обезбедат резултати поволни за нивните интереси, компромитирајќи ја судската независност.
Изнуда: Актерите на судскиот систем се принудени да дејствуваат корумпирано преку закани за насилство или објавување штетни информации.
Непотизам и фаворизирање: Службениците ги користат своите позиции за да им користат на членовите на семејството или блиските контакти при назначувања, распределба на случаи или доделување договори.
Злоупотреба на средства: Проневера на судски средства или манипулација со договори за јавни набавки за лично збогатување.
Прекумерно влијание во судството: Судиите од повисок ранг вршат притисок врз судиите од понизок ранг да донесуваат специфични одлуки, особено во случаи со висок ризик.
Значајни случаи се откриени на глобално ниво, како што е скандалот „Деца за пари“ во Пенсилванија, САД, каде што судиите добија мито за испраќање малолетници во приватни притворни установи, и операцијата Грејлорд во Илиноис, која откри широко распространето поткупување меѓу судиите.
Колку обвинители и судии, како и судски предмети за кои јавноста знае, препознавате во наведените причини?!
Причини за судска корупција
Неколку фактори придонесуваат за корупција во правосудниот систем:
Недостаток на независност: Несоодветната поделба помеѓу судството и извршната/законодавната власт ги прави судиите ранливи на надворешен притисок.
Ниски плати: Несоодветните плати за судиите и судскиот персонал ја зголемуваат нивната подложност на поткуп. (* Нашите судии имаат плати поголеми од владата и пертседателот на државата)
Недостаток на транспарентност и надзор: Непроѕирната судска администрација, управувањето со случаи и дисциплинските постапки го олеснуваат криењето на лошото однесување.
Слаби механизми за одговорност: Неефикасните или ненезависните тела за истражување на лошото однесување можат да дозволат корупцијата да опстојува без последици.
Недостаток на јавна свест: Граѓаните кои не се свесни за своите права или соодветни судски постапки имаат поголема веројатност да бидат жртви на поткуп или изнуда.
Борба против судската корупција
Напорите за справување со судската корупција се фокусираат на рамнотежа помеѓу судската независност и одговорноста.
Зајакнување на независноста: Обезбедувањето транспарентни, судски назначувања врз основа на заслуги и обезбедување сигурен мандат и соодветни плати може да ги заштити судиите од надворешен и внатрешен притисок.
Зајакнување на одговорноста: Имплементацијата на робусни, независни дисциплински тела и јасни кодекси на однесување помага во справувањето со несоодветното однесување кога ќе се случи.
Зголемување на транспарентноста: Воведувањето мерки како јавни судски постапки, објавени пресуди и електронски системи за управување со случаи може да ги спречи коруптивните практики и да овозможи поголем надзор.
Меѓународна соработка: Меѓународните тела како Обединетите нации ги развија Принципите на судско однесување од Бангалор како глобална рамка за судска етика и интегритет.
Јавен и граѓанско општество надзор: Организациите на граѓанското општество и медиумите играат витална улога во следењето на правосудниот систем и разоткривањето на корупцијата.
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
