Пред повеќе од 10.000 години, таа служела како влезна точка за миграции од Азија и населување од Северна и Јужна Америка.
Земја на снег и мраз, негостољубив терен и сурови зими, повикот на Алјаска ги фасцинирал писателите, а нејзиното богатство со руди и злато ја разбудило човечката алчност.
Според многумина, тоа била најголемата грешка на рускиот император Александар Втори, кој ја продал на Американците во 1867 година. САД станале најголема федерална држава благодарение на Србин од Рисно, а сега повторно се во центарот на вниманието поради претстојната средба меѓу Доналд Трамп и Владимир Путин.
По неколку месеци дипломатски препирки и бројни (несмасни) обиди што побрзо да се заврши војната во Украина на преговарачката маса, Доналд Трамп и Владимир Путин конечно ќе се сретнат лице в лице во Алјаска.
Поранешната територија на Руската империја, за која се тврди дека им е продадена на Американците пред повеќе од 150 години, во петок ќе биде домаќин на двајца претседатели кои ќе разговараат за потенцијален мировен договор.
Беринговиот копнен мост и населувањето на Америка
За време на последното плеистоценско ледено доба, постоел копнен мост помеѓу Евроазија и Северна Америка што им овозможил на првите Homo sapiens да стигнат до Алјаска и понатаму да се прошират низ Северна и Јужна Америка.
Кога ледената покривка почнала да се топи пред околу 15.000 години, животните и првите луѓе се населиле низ Северна Америка. Копнениот мост бил затворен околу 10.000 година п.н.е. кога нивото на морето се искачило.
Во следниот период до руската колонизација, домородното население се населило претежно во крајбрежните делови на Алјаска, без да оди премногу далеку во внатрешноста.
Руска Алјаска
Активната колонизација на територијата започнала во 18 век. Од 1732 до 1867 година, Руската империја ја населила Алјаска и големи делови од брегот на Пацификот, па сè до Калифорнија.
Во 1725 година, Петар Велики го овластил Витус Беринг да го истражи Севернопацифичкиот регион за потенцијална колонизација. Русите првенствено биле заинтересирани за области богати со крзнени животни за трговија и експлоатација.
На почетокот во добри односи со домородното население, со текот на времето овие односи почнале да се влошуваат, главно поради преземањето на земјиштето и ловот на животни.
До средината на 19 век, профитот од руските северноамерикански колонии бил во опаѓање.
Соочен со периодични бунтови од страна на домородното население, конкуренцијата и политичките и економските последици од поразот во Кримската војна, рускиот цар Александар II одлучи дека северноамериканските колонии се премногу скапи за да се задржат.
Продажба на Алјаска
По катастрофалниот пораз во Кримската војна, Александар Втори, со цел да ја олесни и наполни државната каса, наредил да се разгледа можноста за продажба на државни имоти во Алјаска.
Една од причините била тоа што во евентуална идна војна би било многу тешко да се одбранат тие територии од Обединетото Кралство.
За таа цел, Вилијам Х. Сјуард, тогашниот државен секретар на САД, започнал преговори со рускиот дипломат Едуард де Штекл во врска со купувањето на Алјаска од САД по Американската граѓанска војна.
На 30 март 1867 година, Сјуард и Штекл се согласиле за договор за продажба.
Договорената цена била 7,2 милиони долари, што е еквивалентно на околу 130 милиони долари денес. Американскиот Сенат го ратификувал билатералниот договор на 15 мај, а американскиот суверенитет законски стапи на сила над целата област на 18 октомври 1867 година.
Златна треска и повик на дивината
Кон крајот на 19-ти и почетокот на 20-ти век, богатството на минерали, особено скапоцени метали, предизвика неколку златни трески во Алјаска и блискиот Јукон.
Илјадници рудари и доселеници пристигнале во Алјаска во потрага по богатство.
Само од 1879 до 1920 година, во Алјаска била ископана руда во вредност од 460 милиони долари (повеќе од седум милијарди денес).
Масовната колонизација, потрагата по подобар живот, минералното богатство и мистиката поврзана со најмладата американска северна територија, ја направииле Алјаска голема инспирација во литературата.
Најпознат од нив е Џек Лондон, чии романи за далечниот американски север станаа бестселери низ целиот свет, а „Бел заб“ и „Повикот на дивината“ се дури и дел од списокот за читање во скоро секоја земја.
Од територија во федерална држава, благодарение на Србин
До 1959 година, Алјаска имала статус на територија. Сето тоа го промени адвокатот и правник Мајк Степовиќ, син на рударот Марко Стијеповиќ, кој дошол од Рисно во Клондајк во 1897 година во потрага по злато.
Територијалниот гувернер на Алјаска, Бенџамин Френк Хајнцлеман, поднел оставка во 1957 година, по што секретарот за внатрешни работи Фред Ситон пристигна во Алјаска, барајќи потенцијални кандидати.
Иако Мајк дури и не аплицирал за позицијата, Ситон бил многу импресиониран од него и го препорачал на Белата куќа.
Претседателот Двајт Ајзенхауер го номинирал Мајк Степовиќ за гувернер на 9 мај, а неговиот мандат започнал на 5 јуни 1957 година.
Многу жители на Алјаска биле скептични кон федералната власт и не ја сакаа идејата Алјаска да стане држава, додека Вашингтон виде мала корист од вклучувањето на огромната, оддалечена и ретко населена територија во федералните институции.
Сепак, Мајк Степовиќ силно лобирал низ Алјаска и САД за да добие поддршка, и тоа вродило со плод и Ајзенхауер го потпиша Законот за државност на Алјаска, која официјално беше прогласена за федерална држава на 3 јануари 1959 година.
Сара Пејлин и изборната трка во 2008 година
Можеби најпознатата личност од Алјаска, особено во поновата историја, е секако поранешната гувернерка Сара Пејлин, која стана првиот политичар од Алјаска што беше национален кандидат во претседателска или потпретседателска кампања.
Таа беше избрана за гувернерка на Алјаска во 2006 година, а она што ја „направи позната“ беше тоа што во август 2008 година, републиканскиот претседателски кандидат Џон Мекејн ја избра за свој потпретседателски кандидат.
Пејлин беше првата жена номинирана од Републиканската партија за позицијата потпретседател и втората жена номинирана за потпретседател на една од двете главни партии во Соединетите Американски Држави.
Мекејн и Пејлин ги загубија изборите од кандидатите на Демократската партија, Барак Обама и Џо Бајден.
(Vecer.mk VIA)
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
