Џејми Дајмон е еден од најистакнатите и најуспешните американски извршни директори кој го изгради „Џеј-Пи-Еј Морган Чејс“ во глобален гигант, финансиска институција со вкупна актива од над 4 трилиони долари.
Значи, фер е да се каже дека тој ги разбира глобалните финансии на начин на кој повеќето луѓе - и повеќето политичари - не ги разбираат.
Пред неколку дена, Дајмон се согласи на интервју од повеќе од 30 минути на Националниот економски форум на Реган - именуван по 40-тиот претседател кој постојано проповедаше за намалување на трошоците и одговорно трошење на владата.
Дајмон ја започна својата презентација зборувајќи за Реган, кој алармираше за американскиот национален долг уште во раните 1980-ти, кога односот долг-БДП на Америка беше само 35%. Денес, тој сооднос е загрижувачки 122%. И секоја година таа бројка се влошува.
Дајмон ја предупреди публиката дека „тектонските плочи се поместуваат“, осврнувајќи се на статусот на Америка како доминантна суперсила во светот - статус кој, се разбира, брзо опаѓа.
„Количината на лошо управување е неверојатна“, рече тој.
Ефектите од фискалните и монетарните мерки од ерата на пандемијата што ја поддржаа американската економија сега во голема мера се намалени, оставајќи ја земјата ранлива на забавување, предупреди извршниот директор на „Џеј Пи Морган Чејс“, Џејми Дајмон.
„Мислам дека постои можност реалните индикатори наскоро да почнат да ослабуваат“, рече Дајмон на конференцијата на „Морган Стенли“, според транскриптот на „ФактСет“.
Иако вкупната вработеност и потрошувачка во САД продолжуваат да растат оваа година, податоците од анкетите покажуваат пад на довербата кај потрошувачите и бизнис лидерите, особено во контекст на царинските политики на администрацијата на Доналд Трамп.
„Вработеноста ќе се намали малку. Инфлацијата ќе се зголеми малку.“
Дајмон го намали значењето на тие анкети, истакнувајќи дека „ниту потрошувачите ниту бизнисите никогаш не ги препознаваат пресвртните точки“, но додаде дека „мекото слетување“ на економијата веројатно ќе изгледа послабо од очекуваното.
„Вработеноста малку ќе се намали. Инфлацијата малку ќе се зголеми. Се надевам дека ќе остане во рамките на „малиот“ опсег“, рече тој. Тој го наведе падот на нивото на имиграција како дополнителен отежнувачки фактор.
Дајмон, кој е на чело на „Џеј Пи Морган“ од 2006 година, е познат по своите претпазливи или негативни проценки на економските трендови. Неговите изјави во вторникот не беа особено алармантни, но се во согласност со неговите претходни настапи.
„Сега не е добро време за инвестирање во кредитни инструменти“
Најновите официјални податоци покажуваат дека и вработеноста и инфлацијата се забавија во мај.
Дајмон, исто така, предупреди на ризиците поврзани со приватниот кредитен пазар, кој експлодираше на Волстрит во последните години, но се повеќе се наведува како потенцијален проблем во случај на рецесија.
Тој нагласи дека ризиците не се еднакви за сите учесници – банките честопати посредуваат само во зделки што брзо ги отстрануваат од своите биланси на состојба, додека инвеститорите инвестираат во фондови на долг рок и преземаат поголем товар на ризик.
„Да бев менаџер на фондови, мислам дека сега не е добро време да инвестирам во кредитни инструменти. Не би ги купил денес по овие цени и со овие разлики во приносите“, рече Дајмон.
"Пијан морнар ги троши своите пари, ќе видите пукнатина на пазарот на должничките хартии од вредност“
„Америка додаде 10 трилиони долари на националниот долг за само пет години… и како тоа имаше корист? Дали земјата е во подобра состојба за 10 трилиони долари? Дали некој од тие 10 трилиони долари ги подобри животите на некого надвор од Вашингтон?
Но, целиот тој долг брзо достигнува точка каде што ќе стане речиси невозможно да се сервисира. Само покривањето на каматата на националниот долг на Америка сега ги чини даночните обврзници повеќе од 1 трилион долари годишно. И ако продолжи сегашниот тренд на каматни стапки и владини трошоци преку дефицити, тој ќе достигне 2 трилиони долари годишно до 2028 година.“
Дајмон се пошегува дека владините трошоци се полоши од пословичниот „пијан морнар“, бидејќи барем пијаниот морнар ги троши своите пари, а не туѓите.
Како резултат на лудите нивоа на долг и трошење на САД, Дајмон предупреди:
„Ќе видите пукнатина на пазарот на должничките хартии од вредност. Тоа ќе се случи.“
Она што Дајмон го мисли е дека американските државни обврзници долго време се сметаат за глобална „безризична“ актива… и секогаш кога американското Министерство за финансии продава повеќе обврзници, инвеститорите совесно купуваа онолку долг колку што би продавала американската влада.
Но, тоа веќе не е случај.
„Бунтовниците против обврзниците се вратија“, се согласи Дајмон, а инвеститорите сега ги избегнуваат американските државни хартии од вредност.
Ова ќе предизвика голем проблем за Соединетите Американски Држави.
„Остварувањето на толку огромни дефицити година по година значи дека на американското Министерство за финансии му се потребни заемодаватели, односно инвеститори кои ќе купуваат американски државни обврзници.
Доколку инвеститорите се повлечат, природната последица ќе биде многу повисоки приноси од обврзници и каматни стапки, што ќе резултира со целосна фискална криза во Соединетите Американски Држави… вклучувајќи и огромна инфлација.“
„Иднината - она што го гледам - е инфлаторна“, предвидува Дајмон.
„Не знам дали кризата ќе биде за шест месеци или шест години, но се надевам дека можеме да ја промениме траекторијата на долгот пред да се случи таа криза“.
Тоа беше прилично директно предупредување до просторија полна со релевантни креатори на политики - меѓу кои беа и неколку претставници на Федералните резерви и администрацијата на Трамп.
Дајмон, секако, е апсолутно во право.
За некој од калибарот на Дајмон да вклучи аларм е голема работа - и тоа следува по најновото годишно писмо на Ворен Бафет, во кое исто така се опоменува американската федерална влада да ги среди своите финансии.
За жал, се чини дека американската влада не слуша.
Министерот за финансии Скот Бесант ги отфрли предупредувањата на Дајмон и тврди дека „дефицитот оваа година ќе биде помал од дефицитот минатата година, а за две години повторно ќе биде помал“.
Таа изјава е едноставно очигледно прелесна.
„Во фискалната 2024 година, дефицитот од 1,8 трилиони долари изнесуваше 6,4% од БДП. Дефицитот оваа година достигна 1,3 трилиони долари само во ПРВИТЕ ШЕСТ МЕСЕЦИ! Да бидеме нежни и да претпоставиме дека годишниот дефицит оваа година ќе биде „само“ 2 трилиони долари, или 6,6% од БДП - тоа би претставувало поголем дефицит и номинално и релативно.
Плус, „Еден голем, прекрасен закон“ (како што го нарече Трамп) ќе го зголеми дефицитот. Намалувањата на владините трошоци сега се уште поважни за решавање… а законот е исклучително погрешен во тој поглед“, смета Дајмон.
Сенаторот Ранд Пол, републиканец од Кентаки и син на познатиот либертаријанец Рон Пол, подоцна го потврди ова и рече (во врска со коментарите на Бесант) дека „математиката навистина не се совпаѓа“ и дека сегашниот план за трошење на американската администрација е вкупниот дефицит да биде „пет трилиони во текот на следните две години“.
Без разлика на која страна ќе го свртите -дефицитот се зголемува, а не се намалува.
Илон Маск, исто така, јавно се изјасни против предложеното законодавство, велејќи дека е „разочаран“ од начинот на кој сметката за трошење/даноци го зголемува дефицитот.
Се чини дека има неколку американски сенатори кои се подготвени да заземат тврд став и да бараат поголеми намалувања на трошоците. Ќе видиме како ќе се развива. Но, јасно е дека на повеќето политичари воопшто не им е грижа за дефицитот.
Kmart, Sears, Blackberry, Nokia итн. сите тие имаа огромна „ароганција, алчност, самодоволство, бирократија“
Тие речиси имаат чувство на припадност (исто така го знаеме тоа, пословичната „ми припаѓа мене“), претпоставувајќи дека инвеститорите ширум светот ќе продолжат да купуваат американски државни обврзници без оглед на тоа колку несигурна и неодржлива станува фискалната ситуација во Америка.
Џејми Дајмон ја заврши својата презентација зборувајќи за компаниите во приватниот сектор кои имале слично чувство на право и припадност - Kmart, Sears, Blackberry, Nokia итн. сите тие имаа огромна „ароганција, алчност, самодоволство, бирократија“.
„Сите претпоставуваа дека нивната величина и успех ќе траат вечно. Но, тоа е многу лоша претпоставка за планирање и градење на иднината врз основа на тоа. Големината и успехот мора да се заработуваат секој ден, година по година.
Владата на САД предолго го правеше спротивното; наместо да заслужува успех и величина, таа наоѓа уникатни начини да се осакати себеси и да ги влоши работите“ - смета Дајмон.
Дајмон со право истакна дека бродот сè уште може да се сврти. И може. Но, секако има смисла да се има План Б во случај да го немаат. Овие ризици се многу реални и разумно е да се сфатат сериозно.
(Vecer.mk VIA)
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
