Германските истражители речиси целосно ја расветлија саботажата на гасоводот „Северен тек“ од септември 2022 година, пишува германскиот весник „Ди Цајт“.
Истрагата покажа дека експлозијата на гасоводите - кои ги поврзуваа Германија и Русија - предизвика голема меѓународна контроверзност.
Постоеја бројни теории за одговорните, вклучувајќи тврдења за вмешаност на американската морнарица, но и обвинувања против Русија.
Германските власти внимателно ги следеа форензичките индиции, вклучувајќи ДНК и отпечатоци од прсти пронајдени на „Андромеда“, брод од типот „Баварија Крузер 50“ кој се наоѓал во Балтичкото Море во времето на експлозијата.
По речиси тригодишна истрага, сите седум члена на тимот што го изврши нападот беа идентификувани, а против нив се издадени меѓународни потерници.
Спектакуларен пробив се случи минатата недела во Италија, каде што карабинерите го уапсија 49-годишниот Украинец Серхеј К. додека бил на одмор со своето семејство. Кога му ставиле лисици, тој ја кренал десната рака и со раката го покажал знакот „трозабец“, украинскиот национален симбол. Истражителите се сомневаат дека ја водел целата операција.
Клучни траги на едрилицата „Андромеда“
Како што пишува „Ди Цајт“, на едрилицата „Андромеда“, од која е извршена акцијата, се пронајдени клучни докази. На бродот се откриени траги од експлозиви идентични со остатоците пронајдени на остатоците од гасоводот на дното на Балтичкото Море. Покрај тоа, на „Андромеда“ се евидентирани траги од ДНК и отпечатоци од прсти.
Сообраќајна камера на Риген, која го снимила белиот Ситроен со кој тимот се упатил кон пристаништето, исто така ја открила случајната трага. Возачот, вработен во курирската служба, подоцна сведочел дека неколку пати превезувал Украинци од Киев до Германија.
Со помош на полските власти, истражителите успеаја да ги идентификуваат осомничените. Имињата што ги користеле беа лажни - „Евгениј Чоменец“, „Вселовод Мичко“ и „Сергиј Кулинич“ - но биле користени оригинални украински пасоши, што укажува на поврзаност со високи владини кругови во Украина.
Седум осомничени, војници и професионални нуркачи
Германските истражители сега веруваат дека операцијата ја извршиле седум Украинци: четири нуркачи, специјалист за експлозиви, капетанот и водачот на групата Серхиј К.
Меѓу нив е и украинскиот војник Всеволод К., кој загинал на крајот од 2024 година во борбите во источна Украина. Особено е чувствително што претходно бил обучен во германската армија - неговите ДНК траги се совпаѓаат со оние на Андромеда.
Тука е и Валерија Т., денес 40-годишна професионална нуркачка од Киев. Таа го држи националниот рекорд во длабоко нуркање од 104 метри. Цевките на Северниот тек лежеле на длабочина од 80 метри.
Колегите ја опишуваат како решителна и бескомпромисна инструкторка, а по почетокот на војната, таа јавно се приклучила на одбраната на Украина. Според сведоштвата, токму таа инсистирала акцијата да биде завршена и покрај лошото време.
Бегство со помош на дипломати
Друг член на тимот, нуркачот Володимир С., избегал од апсење со помош на украинскиот воен аташе - автомобилот што го користел за да избега од Полска во Киев бил регистриран на амбасадата.
Германските истражители исто така веруваат дека еден член, Јевен У., првично бил дел од друг тим кој требало да го нападне гасоводот „Турски поток“ во исто време. Тој обид не успеал, но подоцна тој донел дел од експлозивите во операцијата Северен поток.
Екипажот бил предводен од искусен капетан, кој неколку пати пловел преку Атлантикот
Екипажот бил предводен од искусен капетан од Одеса, кој патувал низ светот, од Карибите до Сомалија, неколку пати го преминал Атлантикот и учествувал во регати. На социјалните мрежи, тој отворено се спротивставил на руската војна и споделувал антивоени пораки. Неговиот отпечаток од прст е пронајден на Андромеда.
Додека кривичната истрага е во голема мера завршена, политичките прашања остануваат отворени
Кој ја наредил саботажата? Дали врвот на украинската држава бил вклучен во плановите?
„Ди Цајт“ наведува дека западните разузнавачки служби претходно насочиле сомнеж кон поранешниот украински командант Валериј Залужни, па дури и дека претседателот Володимир Зеленски бил барем неформално запознаен.
Германската влада досега избегнуваше да коментира за случајот. Пратеникот на СПД, Ралф Штегнер, за „Ди Цајт“ изјави дека Украина сега мора да покаже сериозност и да ги екстрадира осомничените:
„Не можеме да ги затвораме очите затоа што тоа не ни одговара политички. Ако сакаме да бидеме правна држава, мора да го процесираме ова“.
Што е следно?
Доколку Италија го екстрадира Серхеј К., првото судење за овој случај би можело да се одржи во Германија. Тој ја негира вината преку својот адвокат, но истражителите веруваат дека тој бил водач на операцијата. Во случај на судење, тој би можел да даде и детали за клиентите.
„Ди Цајт“ пишува дека тоа би бил прв пат конкретни докази и сведоштва за најконтроверзната саботажа во Европа по Студената војна да бидат изнесени пред судот.
Што е (беше) Северен тек и зошто е важен?
„Северен тек“ беше систем на подводни гасоводи што ги поврзуваа Русија и Германија преку Балтичкото Море, клучен за снабдување со природен гас на голем дел од Европа.
Првиот гасовод, „Северен тек 1“, беше отворен во 2011 година и со години беше главен канал преку кој „Газпром“ испраќаше руски гас до Европската Унија, додека „Северен тек 2“ беше изграден, но никогаш не беше пуштен во употреба поради војната во Украина и санкциите.
Овие проекти ѝ овозможија на Германија директно да купува руски гас, заобиколувајќи ги транзитните земји како Украина и Полска, и со тоа имаа голема геополитичка тежина.
Во времето на саботажата во септември 2022 година, Европа веќе се обидуваше да ја намали својата зависност од руските извори на енергија, но „Северен тек“ сè уште ја симболизираше врската помеѓу рускиот гас и европската економија.
Експлозиите, кои сериозно ги оштетија гасоводите, дополнително ја продлабочија енергетската криза, ги зголемија цените на гасот и ги поттикнаа политичките дебати за безбедноста на европската инфраструктура.
Саботажата го означи драматичниот крај на ерата на енергетска соработка меѓу Европа и Русија, оставајќи долготрајни последици за европската енергетска политика и безбедноста на снабдувањето.
Германската министерка за правда Стефани Хубиг ја пофали истрагата, но новата федерална влада се обидува да се дистанцира од случајот, со оглед на чувствителните дипломатски преговори поврзани со Украина, пишува „Ди Цајт“.
Освен за германската влада, апсењето е предизвик и за украинскиот претседател Володимир Зеленски. Американската ЦИА и холандската разузнавачка служба се сомневаат дека поранешниот украински воен командант Валериј Залужни е организатор на операцијата, додека неформалното учество се споменува како можна врска со Зеленски.
Судењето би можело да фрли светлина врз тие врски.
Серхеј К. се соочува со казна затвор до 15 години за саботажа, предизвикување експлозија и уништување згради. Тој, преку адвокат, ги отфрла обвинувањата, а има сопруга и две деца. Истрагата продолжува и можно е од него да дојдат дополнителни информации.
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
