Алармантна анализа, базирана на две децении сателитски податоци, открива дека огромни делови од Европа остануваат без вода. Резервоарите за свежа вода се намалуваат низ јужна и централна Европа, од Шпанија и Италија до Полска и делови од Обединетото Кралство, пишува „Гардијан“.
Научниците од Универзитетскиот колеџ во Лондон (UCL), во соработка со „The Watershed Investigations“ и „Гардијан“, анализираа податоци собрани од 2002 до 2024 година користејќи сателити кои ги следат промените во гравитационото поле на Земјата.
Бидејќи водата има маса, промените во нивото на подземните води, реките, езерата, влажноста на почвата и глечерите се видливи во гравитацискиот сигнал, дозволувајќи им на сателитите ефикасно да „измерат“ колку вода е складирана во одредена област.
Остра поделба на влажен север и сув југ
Резултатите од анализата откриваат остра поделба: северот и северозападот од Европа - особено Скандинавија, делови од Обединетото Кралство и Португалија - стануваат повлажни.
Во исто време, големи делови од југот и југоистокот, вклучувајќи ги Шпанија, Италија, Франција, Швајцарија, Германија, Романија, Украина, а исто така и делови од Велика Британија, брзо се сушат.
Климатскиот распад е видлив во податоците, истакнуваат научниците.
„Кога ги споредуваме податоците за вкупното складирање на копнена вода со множествата податоци за климата, трендовите во голема мера се совпаѓаат“, рече Мохамад Шамсудуха, професор на UCL, специјализиран за водни кризи.
Ова треба да биде „повик за будење“ за политичарите кои сè уште се скептични во врска со намалувањето на емисиите, додаде Шамсудуха.
„Веќе не зборуваме за ограничување на затоплувањето на 1,5 °C, веројатно се движиме кон 2 °C над прединдустриските нивоа, а сега сме сведоци на последиците.“
Скриените подземни резерви на вода исто така се исцрпуваат
Истражувањето отиде чекор понатаму.
Извлекувајќи само податоци за подземните води, научниците открија дека трендовите во овие, инаку поотпорни, водни тела ја одразуваат целокупната слика. Ова потврдува дека скриените резерви на слатка вода во Европа се исто така опасно исцрпени.
Во Обединетото Кралство, ситуацијата е мешана.
„Општо земено, западот станува повлажен, додека истокот станува посув, и тој сигнал станува посилен“, рече Шамсудуха.
„Иако вкупната количина на врнежи може да биде стабилна, или дури и малку да се зголеми, моделот се менува. Сведоци сме на пообилни поројни дождови и подолги сушни периоди, особено во лето.“
Иако подземните води се сметаат за поотпорни на климатските промени, научниците предупредуваат дека обилните летни поројни дождови често доведуваат до губење на вода преку истекување и ненадејни поплави, наместо да ги надополнуваат резервите.
Во исто време, зимските периоди, клучни за обновување на подземните води, стануваат пократки.
„Во југоисточна Англија, каде што подземните води снабдуваат околу 70% од јавната вода, овие променливи модели на врнежи би можеле да претставуваат сериозни предизвици“, истакна тој.
Далекусежни последици за цела Европа
„Трендот на сушење во Европа ќе има „далекусежни“ последици, кои ќе влијаат на безбедноста на храната, земјоделството и екосистемите зависни од вода, особено живеалиштата што се хранат со подземни води“, предупреди Шамсудуха.
Како пример, тој го наведе намалувањето на залихите во Шпанија, што би можело директно да влијае на Обединетото Кралство, кое во голема мера се потпира на увоз на овошје и зеленчук од Шпанија и други европски земји.
Видовите климатски влијанија што долго време се присутни низ целиот глобален југ, од јужна Азија до Африка и Блискиот Исток, сега се „многу поблиску до дома“, а климатските промени „јасно влијаат на самата Европа“.
„Мораме да прифатиме дека климатските промени се реални, дека се случуваат и дека влијаат врз нас“, рече Шамсудуха, повикувајќи на подобро управување со водите и отвореност кон „нови, дури и неконвенционални“ идеи, вклучително и широко распространето собирање дождовница.
Реакции и можни решенија
Според податоците од Европската агенција за животна средина, вкупната количина на вода заробена од површински и подземни извори низ ЕУ се намалила помеѓу 2000 и 2022 година, но повлекувањето на подземните води се зголемило за 6%.
Портпарол на Европската комисија изјави дека стратегијата за отпорност на вода „има за цел да им помогне на земјите-членки да го прилагодат управувањето со водните ресурси на климатските промени“.
Хана Клок, професор по хидрологија на Универзитетот во Рединг, изјави:
„Загрижувачки е да се види овој долгорочен тренд бидејќи неодамна видовме некои многу големи суши и постојано слушаме дека би можеле да имаме помалку врнежи од дожд од вообичаеното оваа зима и дека веќе сме во суша“.
Таа предупреди дека, без значителни врнежи од дожд, Англија би можела да се соочи со „сериозни ограничувања на водата“ во пролет и лето.
Британската министерка за води, Ема Харди, изјави дека владата презема решителни мерки, вклучително и развој на девет нови акумулации.
Но, Клок го критикуваше тој пристап како премногу бавен.
„Но, едноставното „ветување на многу големи акумулации кои нема да бидат оперативни неколку децении нема веднаш да го реши проблемот“, рече таа, додавајќи:
„Треба да се фокусираме на повторна употреба на водата, првенствено за да се намали потрошувачката на вода... Едноставно не ги правиме тие работи доволно брзо за да бидеме во чекор со овие долгорочни трендови.“
Кризата е исто така глобална
Проблемот не е ограничен само на Европа.
Глобално, жаришта на сушење се појавуваат низ Блискиот Исток, Азија, Јужна Америка и по должината на западниот брег на САД и низ Канада, со драматични трендови видливи и во Гренланд, Исланд и Свалбард.
Екстремниот пример доаѓа од Иран, каде што главниот град Техеран се приближува кон „нултиот ден“ - моментот кога водата од чешмите повеќе нема да тече.
Властите планираат рационализирање, а претседателот на земјата, Масуд Пезешкијан, изјави дека ако тоа не успее, Техеран можеби ќе мора да биде евакуиран.
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
