logo
logo
logo

Многу универзитети

Никој во Хрватска не се запишал на студии ПО ХЕМИЈА И ФИЗИКА

Vecer | 23.07.2025

Никој во Хрватска не се запишал на студии ПО ХЕМИЈА И ФИЗИКА

Денес, во Хрватска има 14 универзитети, од кои 9 се јавни, а 5 се приватни. Ова значи дека има 4,7 универзитети на милион жители.

Во развиените европски земји како што се Франција, Велика Британија, Шпанија и Италија, има помеѓу 1 и 2 универзитети на милион жители.

Ниту еден матурант од цела Хрватска не се запишал на студии по хемија и физика на Природно-математичкиот факултет (ПМФ) во Загреб, соопшти Агенцијата за наука и високо образование (АЗВО).

За парадоксот да биде уште поголем, токму наставничкиот предмет овозможува настава и по двата предмета во средните училишта, а студиите се субвенционираат со 600 евра месечно бидејќи се дефицитарни занимања.

На ПМФ, повеќе не постои еднопредметно изучување од страна на наставник, туку само разни комбинации од два предмета, како што се физика и хемија, математика и физика или физика и информатика. Интересно е и тоа што оваа комбинација од два предмета постои само на ПМФ во Загреб, а сепак никој не се запишал на неа.

Се помалку наставници по физика

Хрватскиот нуклеарен физичар Мирко Планиниќ, професор на Одделот за физика при Природно-математичкиот факултет во Загреб, вели дека „на Хрватска годишно ѝ се потребни околу 50 наставници по физика, меѓутоа, има значително помалку - околу дваесет на сите универзитети - па затоа постои постојан дефицит кој не може да се надомести, туку се акумулира и се зголемува“.

„Поради ова, во училиштата, особено во помалите градови, овие предмети често ги предаваат непрофесионални заменици, што на долг рок може да има многу далекусежни последици за STEM полето и интересот и подготвеноста на учениците да влезат во него“, предупредува Планиниќ.

Квотата за запишување за студии по хемија и физика беше 20, а аплицираа 28 матуранти. Неодамна објавените резултати од летниот уписен период покажаа дека конечно никој не го запишал.

Покрај тоа, резултатите од запишувањето се лоши и во другите двопредметни студии во кои е комбинирана физика (на дното од табелата подолу).

Дали дефицитот треба да биде мотивиран од платите и условите?

Познато е дека хрватскиот образовен систем има проблеми со мотивирањето на студентите да студираат наставнички насоки во STEM областа, особено математика, физика и хемија.

Поради оваа причина, во последниве години, често се дискутираше за можноста на наставниците по овие предмети да им се понудат малку повисоки плати, како што се прави на пример во Велика Британија и Бугарија. Сепак, училишните синдикати отсекогаш биле против тоа бидејќи не сакале раздор во советите.

Планиниќ вели дека без одредена позитивна дискриминација за наставниците со дефицит, нема да биде можно да се реши проблемот.

„Доколку ги зголемиме платите на сите наставници, повторно повеќе млади луѓе ќе сакаат да предаваат предмети што се полесни за завршување. Потребно е селективно да се поттикнат наставничките професии што не постојат. Покрај селективно повисоките плати за дефицитарните професии, можно е да им се помогне на младите дефицитарни наставници да го решат проблемот со домувањето и слични мерки. Нешто слично постои и за лекарите во помалите заедници каде што има помал интерес за постојана позиција на матичен лекар“, објаснува Планиниќ.

Лош став кон наставниците

Многу наставници истакнуваат дека проблемот не е само во платите, туку и во односот кон наставничката професија воопшто - тие се сè повеќе изложени на критики, притисоци, па дури и насилство од учениците, родителите и јавноста, за што повремено се зборува во медиумите.

Дарио Хрупец од Одделот за физика на Универзитетот „Јосип Јурај Штросмаер“ во Осиек вели дека недостатокот на студенти запишани на предавања по физика и хемија на одредени факултети е тренд веќе неколку години.

„Прво на сите, имаме се помалку студенти, односно деца, поради демографскиот пад и емиграцијата. Во исто време, имаме се повеќе универзитети и политехнички факултети, а со нив и се повеќе места за упис. Во минатото, на едно место за упис доаѓаа повеќе кандидати на студиите. Денес има повеќе места отколку млади луѓе кои сакаат да се запишат“, вели Хрупец.

„Од друга страна, физиката и хемијата се тешки студии, а станува сè потешко да се биде наставник. И младите луѓе и нивните родители се сè попребирливи и вршат сè поголем притисок врз наставниците. Многу студенти кои го завршиле курсот за наставник со кои разговарав ми рекоа дека не се гледаат себеси во наставничката професија, иако се образовани за тоа“, додаде тој.

Премногу универзитети со сомнителен персонал

Ненад Јудаш од Одделот за хемија на Медицинскиот факултет во Загреб вели дека наставните насоки на тој факултет генерално не се популарни.

„Тоа е тешка студија, а перспективата е релативно лоша. Професијата наставник не е популарна. Се зборува многу за инвестирање во образованието, а ситуацијата само се влошува. Сите се поканети да ја оценуваат професијата наставник, а повеќето луѓе воопшто не ја познаваат. Проблемот е што имаме сè повеќе факултети со сомнителен кадар. Не е баш природна ситуација во толку мала земја да имаме толку многу универзитети и политехнички факултети“, вели Јудаш.

Денес, во Хрватска има 14 универзитети, од кои 9 се јавни, а 5 се приватни. Ова значи дека има 4,7 универзитети на милион жители.

Во развиените европски земји како што се Франција, Велика Британија, Шпанија и Италија, има помеѓу 1 и 2 универзитети на милион жители.

Висок праг за запишување

Помошникот-директор на АЗВО, Игор Дрводелиќ, вели дека овогодинешниот исход е делумно последица на фактот дека „студиите по физика и хемија на наставниците имаат исклучително високи барања, односно критериуми за запишување, како што и треба да бидат“.

„За таа конкретна студија, условот е да се положи математика на ниво А и во 50-тиот перцентил, што значи повеќе од половина од сите дипломирани студенти кои го положиле тоа ниво на математика. Тоа е многу висок праг, и без него воопшто не можете да се запишете на таа студија“, вели Дрводелиќ.

„Потребниот успех по физика е уште поголем. Потребно е да се биде подобар од 60% од сите што го положиле. Значи, зборуваме за многу успешни студенти кои би можеле да се запишат на која било студија. Очигледно, тоа не бил нивниот прв избор, па се откажале од тоа кога успеале да се запишат на друга што им била попривлечна. Квотата за таа студија е 20, аплицирале 28 дипломирани студенти, а на крајот никој не се запишал“, објасни друго лице од АЗВО.

Бројот на студенти стагнира, додека бројот на факултети расте

Дрводелиќ вели дека не забележал тренд на намалување на запишувањето на наставници по физика и хемија.

„Претходно, би рекол дека има стагнација. Меѓутоа, како што има сè помалку матуранти бидејќи имаме сè помалку деца, така има и сè помалку кои се запишуваат на тие курсеви, па затоа има хроничен недостаток од нив“, додаде тој.

Тој вели дека високото образование во Хрватска доживува експанзија.

„Имаме дури 14 универзитети, од кои девет се јавни. Бројот на приватни универзитети особено се зголемува. Државата не може да влијае на тоа, може само да постави критериуми што мора да се исполнат, а кои се исти за приватните и јавните универзитети. Еден од главните е дека универзитетот мора да има доволно наставници и простор за одреден број студенти. Кога беа поставени тие критериуми, имаше премногу студенти, а недостасуваа наставници и простор. Денес, спротивното е точно“, заклучи Дрводелиќ.

Приватните универзитети не се заинтересирани

Планиниќ вели дека приватните универзитети немаат интерес да образуваат професии за предавање природни науки кои се дефицитарни, бидејќи тие програми нема да им донесат профит поради зголемените инвестиции во пракси и демонстративни експерименти.

„За да се одобрат нови програми, потребно е да се исполнат критериумите за квалитетот на наставниците, самата програма, но и просторниот капацитет, бидејќи во спротивно ќе одиме во насока на продажба на дипломи“, предупредува Планиниќ.

Извор: Индекс

© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата

logo

Vecer.mk е прв македонски информативен портал, основан во 2004 година.

2004-2025 © Вечер, сите права задржани

Сите содржини и објави на vecer.mk се авторско право на редакцијата. Делумно или целосно преземање не е дозволено.

Develop & Design MAKSMEDIA LTD Skopje Copyright © 2004-2025. Vecer.mk