Речиси три четвртини од граѓаните на Европската Унија веруваат дека членството на нивната земја во Унијата донело конкретни придобивки - главно во форма на економски раст и нови работни места.
Најновото истражување на Евробарометар покажува дека поддршката за ЕУ е на највисоко ниво во повеќе од четири децении, додека податоците јасно покажуваат дека токму новите членки постигнале најголем напредок.
Економскиот раст како клучна придобивка од членството
Според истражувањето спроведено на почетокот на 2025 година, дури 74% од граѓаните на ЕУ веруваат дека нивната земја имала корист од членството во Унијата - што е највисок процент откако ова прашање беше воведено во 1983 година. Испитаниците ги наведоа економскиот раст (28%) и создавањето нови работни места (26%) како главни придобивки.
Податоците го потврдуваат ова: БДП по глава на жител во Чешка се зголеми од 45% од просекот на ЕУ во 2004 година на 74% во 2024 година - од 9.490 евра на 29.940 евра.
Во Литванија, скокот беше уште подраматичен, од 4.960 евра на 27.350 евра, односно од 26% на 68% од европскиот просек.
Романија и Бугарија шампиони во растот
Во периодот од 2004 до 2024 година, додека просечниот БДП по глава на жител во ЕУ порасна за 88%, во 13-те нови земји-членки растот беше многукратно поголем.
Најголем скок е забележан во Романија (558%) и Бугарија (500%), каде што индексот на раст на БДП достигна 600 поени.
Во Романија, БДП по глава на жител се зголеми од 2.820 на 18.560 евра, а во Бугарија од 2.710 на 16.260 евра.
Балтичките земји исто така се истакнаа - Литванија забележа раст од 405%, Латвија 336% и Естонија 305%.
Куповната моќ двојно зголемена
Мерено според стандардот на куповна моќ (PPS), кој покажува колку стоки и услуги може да се купат за иста сума во секоја земја, новите членки на ЕУ направија огромен скок напред.
Во 2004 година, Романија и Бугарија имаа најниски индекси - само 35 поени (65% под просекот на ЕУ). Две децении подоцна, Романија речиси го дуплираше својот резултат на 78, а Бугарија на 66.
Сличен напредок е забележан во Литванија (од 50 на 88), Латвија (од 45 на 71), Полска (од 52 на 79) и Естонија (од 56 на 79).
Во земји како Словенија и Чешка, растот беше поумерен, но стабилен - од 87 на 91, односно од 81 на 91 индексни поени.
Проширувањето на ЕУ како победничка формула
Европската комисија оценува дека проширувањето од 2004 година донесе „широк спектар на значајни придобивки и импресивен економски раст, како за новите членки, така и за Унијата како целина“.
И академските истражувања го потврдуваат ова - економистот Базиле Граси од Универзитетот Бокони заклучува дека пристапувањето кон ЕУ ги зголемува приходите на новите членки, а не ја намалува благосостојбата на постојните.
Според него, „проширувањето на ЕУ изгледа како игра во која сите страни добиваат“.
Кандидати за членство: мали економии, голем потенцијал
Во моментов, девет земји се формални кандидати за членство во ЕУ: Босна и Херцеговина, Црна Гора, Северна Македонија, Албанија, Србија, Украина, Молдавија, Грузија и Турција, додека Косово е потенцијален кандидат.
Европската комесарка за проширување, Марта Кос, изјави во април дека новиот бран на пристапување е „реален до 2030 година“, истакнувајќи дека Украина, Молдавија, Албанија и Црна Гора се моментално најнапредни во процесот, објавува Investor me.
Од економска гледна точка, повеќето од овие земји имаат скромен обем на производство: вкупниот БДП на ЕУ изнесуваше 18 трилиони евра во 2024 година.
Десетте земји кандидати остварија вкупно 1,63 милијарди евра, од кои Турција дури 1,25 милијарди. Без Турција, деветте преостанати земји имаа 381 милијарда евра, што е помалку од БДП-то на Данска (392 милијарди).
Ако се исклучат и Турција, Украина и Србија, вкупниот БДП на другите седум е само 130 милијарди евра - помалку од економијата на две третини од членките на ЕУ.
Значи, 20 години по историското проширување во 2004 година, економските податоци потврдуваат дека новите членки го стигнале, а некои дури и ги надминале очекувањата.
Романија, Бугарија и балтичките држави станаа симбол на успешна конвергенција кон европскиот стандард - доказ дека членството во Унијата носи реални и мерливи придобивки.
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
