Изгледа дека унгарскиот премиер Виктор Орбан се вратил од Вашингтон токму она по што тргнал: неколку пофалби од американскиот претседател Трамп и клучно ослободување од санкциите за руските резерви на нафта, гас и нуклеарна енергија, само пет месеци пред унгарските избори, пишува Би-Би-Си.
Сепак, подеталната анализа открива посложена слика.
Американската страна преговараше за тежок трговски договор што скапо ќе ја чини Унгарија.
Во исто време, не е постигнат никаков напредок во врска со најголемата главоболка на Виктор Орбан: завршување на војната во соседна Украина и долгата сенка што конфликтот ја фрла врз неговата земја.
Победа со рок на истек
Клучната победа на Орбан е ослободувањето од санкциите на САД. Претставник на Белата куќа потврди за Би-Би-Си дека тоа е временски ограничено на една година, иако унгарскиот министер за надворешни работи Петер Сијарто тврди дека ќе биде неопределено.
Временската рамка е интересна бидејќи Трамп очигледно сака да му помогне на својот пријател да победи на изборите во април, а ослободувањето делумно се совпаѓа со барањето на Европската комисија сите земји-членки да престанат да увезуваат руска енергија до крајот на 2027 година.
Она што недостасува од перспектива на ЕУ е политичката посветеност на Орбан да го исполни тоа барање - за разлика од Чешка, која се обврза на тоа и го исполни.
Во меѓувреме, унгарската енергетска компанија МОЛ, далеку од очите на јавноста, ги модернизира своите рафинерии за да можат да преработуваат нафта од типот Брент наместо руска нафта од типот Урал.
МОЛ во петокот објави дека 80% од нивните потреби за нафта може да се увезат преку јадранскиот гасовод од Хрватска, иако со повисоки трошоци и ризици.
Ова го доведува во прашање аргументот на Орбан, со кој тој го импресионираше Трамп, дека Унгарија, како земја без излез на море, нема алтернатива на руската нафта.
Цена за домаќинствата и државата
Вкупно, Унгарија и Словачка ѝ платија на Русија 13 милијарди долари за нафта од почетокот на инвазијата на Украина во февруари 2022 година до крајот на 2024 година.
Сепак, едногодишното ослободување доделено од САД претставува вредна пауза за унгарските домаќинства оваа зима. Орбан им рече на новинарите дека во спротивно сметките за комунални услуги „би можеле да се зголемат тројно во декември“, а ограничувањето на тие сметки од 2013 година е централен столб на неговата популарност.
Според договорот, Унгарија ќе продолжи да купува руски гас преку гасоводот Турски тек, но исто така се обврза да купува американски течен природен гас (LNG) во вредност од 600 милиони долари.
Нуклеарна соработка со Америка
Друг клучен дел од договорот е нуклеарната енергија. Унгарија ќе купи американски нуклеарни горивни прачки за својата електрана Пакс 1, заедно со оние од рускиот Росатом и францускиот Фраматом.
Плановите на Русија за проширување на електраната, проектот Пакс 2, долго време се одложуваа, а договорот на САД за укинување на нуклеарните санкции би можел да помогне во нејзиното рестартирање.
Нуклеарната централа Пакс 1, изградена за време на Советскиот Сојуз, покрива околу 40% од потребите на Унгарија за електрична енергија.
Унгарија, исто така, се согласи да купи американска технологија за складирање на потрошено нуклеарно гориво.
Можеби најголемиот дел од договорот е обврската на Унгарија да купи до 10 мали модуларни нуклеарни реактори од САД, чија вредност се проценува на 10 до 20 милијарди долари.
Оваа енергија е итно потребна за напојување на огромните кинески фабрики за батерии што се градат низ целата земја.
Конечен биланс на состојба
Исто така, се дискутира за договор за размена на валута, сличен на оној меѓу САД и Аргентина, кој би обезбедил проток на долари во Будимпешта и би ја зголемил финансиската безбедност во случај на финансиска криза.
Накратко, Унгарија се согласи да купи американски гас, нуклеарна енергија и неспецифицирани системи за оружје во замена за привремено ослободување од санкциите за руските производители на енергија.
Сепак, таа не можеше да го добие повторното воведување на безвизниот режим на САД, кој беше укинат во 2022 година, ниту пак беше договорен нов датум за потенцијалниот самит Трамп-Путин во Будимпешта.
Критичарите тврдат дека овој договор само ја заменува енергетската зависност од Русија со онаа од САД, додека владата на Орбан инсистира на постигнување поголема разновидност во снабдувањето.
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
